Slim cameratoezicht Utrecht

De gemeente en de politie in Utrecht vragen zich af of het cameratoezicht in het stationsgebied slimmer kan worden gemaakt. Ik onderzoek de mogelijkheden en de risico’s voor de privacy. Ook peil ik hoeveel draagvlak er is bij de organisaties die in het stationsgebied camera’s gebruiken. 

‘Unable to do what it says on the box’

Veel mensen denken dat er inmiddels slimme camera’s bestaan die gezichten kunnen herkennen, afwijkend gedrag kunnen spotten en kunnen waarschuwen voordat een terrorist een aanslag pleegt. Maar dat soort camera’s bestaan nog niet – ze werken in elk geval nog niet ‘in het wild’. Er wordt al ruim vijftig jaar gezocht naar manieren om intelligentie in camera’s te stoppen. In laboratoria worden ook al mooie resultaten geboekt, maar slimme camera’s die op straat worden getest vallen vaak nog tegen. Het gerenommeerde onderzoeksinstituut IHS concludeerde dan ook dat video content analyse een slechte naam heeft: ‘unable to do what it says on the box’.

Waarom is het zo moeilijk een camera slim te maken?

Camera’s hebben moeite met zaken die voor ons als mens vrij makkelijk lijken. Dat komt door de combinatie van een aantal factoren:

  • Op straat zijn de lichtomstandigheden niet gecontroleerd: laagstaande zon en windkracht 5 is hét rampscenario voor video content analyse;
  • Grote aantallen mensen zijn zeer verwarrend voor computers: overlappende personen zijn moeilijk uit elkaar te houden;
  • Rekenkracht en bandbreedte schieten te kort: realtime analyses van video van meerdere camera’s kosten enorm veel bandbreedte en rekenkracht;
  • Camera’s ‘zien’ niets, maar vergelijken pixels: computers zijn nog net zo blind voor de betekenis van beelden als 50 jaar geleden.

Er zijn ook uitzonderingen op het bovenstaande pessimistische verhaal: kentekenherkenning doet het bijvoorbeeld heel goed. En het automatisch classificeren van opgenomen beelden om terugzoeken te vergemakkelijken is ook een kansrijke ontwikkeling.

Wat is er, werkt het, mag het?

De gemeente en de politie Utrecht vroegen mij het draagvlak voor slimme camera’s te toetsen bij drie partijen: ProRail, NS en Klepierre (de eigenaar van Hoog Catharijne). Ik stelde ze deze vragen:

  • Wat is er beschikbaar?
  • Wat zijn de ervaringen?
  • Wat betekent het voor de privacy?

Ik sprak ook met partijen die slimme camera’s ontwikkelen, met privacy-deskundigen en met andere instanties die slimme camera’s hebben uitgeprobeerd. Het rapport wordt door de gemeente en de politie Utrecht gebruikt om de strategie voor de komende tijd op te baseren.