Agressie tegen politiemensen is afgenomen en hun veiligheidsgevoel is verbeterd tijdens een proef met bodycams. Dat blijkt uit onderzoek in de Landelijke Eenheid van de politie. De proef met bodycams maakte deel uit van een reeks experimenten met bodycams in alle politie-eenheden. De evaluatie is uitgevoerd door Sander Flight in opdracht van het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap. Voor dit onderzoek zijn meer dan 300 vragenlijsten ingevuld door politiemensen, interne registraties van geweld tegen politieambtenaren geanalyseerd, logfiles van de bodycams bestudeerd en zijn gesprekken gevoerd met vijftig medewerkers van de Landelijke Eenheid. In het boek wordt al deze informatie geanalyseerd en gepresenteerd.
Aantal incidenten bijna gehalveerd
Het aantal incidenten van lichamelijke agressie en serieuze bedreigingen is gehalveerd: van bijna vierhonderd incidenten in het jaar voorafgaand aan de proef naar iets minder dan tweehonderd incidenten in het jaar dat de bodycams werden gedragen. Ook het veiligheidsgevoel is verbeterd: politiemensen die de bodycam vaak droegen voelden zich significant veiliger dan degenen die de bodycam nooit of maar af en toe droegen. Het is aannemelijk dat dit komt door het de-escalerende effect van bodycams. Dat effect werkt twee kanten op: burgers gedragen zich respectvol richting de politie en werken beter mee. Maar ook de politie zelf gaat zich professioneler gedragen, aangezien ook hun gedrag wordt vastgelegd.
Live meekijken: niet goed uit de verf gekomen
In de proeftuin was het ook de bedoeling te testen of live meekijken met bodycams door het Operationeel Centrum toegevoegde waarde heeft. Dat deel van de proef is niet goed uit de verf gekomen door technische beperkingen van de bodycams en doordat veel politiemensen het een onprettig idee vinden als de meldkamer zelf de bodycam kan aanzetten, zonder dat de drager van de bodycam dat weet.
Ook het gebruik van opnames achteraf is niet gebeurd. Er zijn ruim 1.250 opnames gemaakt in het jaar dat de proef liep, maar die zijn niet gebruikt als bewijsmateriaal en ook niet voor het afhandelen van klachten. Vijf opnames zijn ‘veilig gesteld’ om te voorkomen dat ze automatisch werden gewist na 28 dagen, maar ook die opnames zijn niet gebruikt.
Bodycams moeten ‘landen’
Het onderzoek laat zien dat bodycams een preventief effect hebben op agressie en geweld richting politiemedewerkers. Dat positieve effect is echter niet vanzelfsprekend. Minstens zo belangrijk is de conclusie van dit onderzoek dat dit soort technologische innovaties lang niet altijd gelijk goed ‘landen’ binnen organisaties zoals de politie. Er was in deze proeftuin meer aandacht voor de technologie dan voor de medewerkers die met de technologie moesten werken. Die ‘zachte’ kanten van nieuwe technologie zijn echter minstens zo belangrijk als de ‘harde’ kanten – zo blijkt uit dit onderzoek.
De aanbevelingen aan het eind van het rapport zijn gericht aan de politie, maar ook andere organisaties die bodycams willen gebruiken kunnen baat hebben bij de geleerde lessen.
Downloaden
Evaluatie bodycams Landelijke Eenheid; proeftuin bodycams Dienst Infrastructuur 2018
Door: S. Flight. Politiewetenschap 93b, Politie en Wetenschap; Sdu Uitgevers, Den Haag 2019.
Het boek is gratis beschikbaar als PDF en E-book bij Politie & Wetenschap.